Od kiedy istnieje zawód tłumacza?
Zastanawialiście się kiedyś, jak to wszystko się zaczęło i skąd wzięli się zawodowi tłumacze? Przyjmuje się, że korzenie sztuki translatorskiej sięgają czasów, kiedy świat zdany był na łaskę i niełaskę tych, którzy lepiej przyswoili sobie mowę sąsiadów. Zwykle byli to ludzie, którzy prowadzili tułaczy żywot, podróżując z pierwszymi kupcami do odległych zakątków świata.
Handel i religia
Pierwsze kontakty ludzi mówiących różnymi językami, potrzebujących tłumaczy, odbywały się przy okazji handlu, wojen czy zawierania sojuszy. Historycy i antropolodzy kultury twierdzą, że pierwsi tłumacze uczyli się języków obcych poprzez poprzez inercję, a wiec przyswajanie języka społeczności dla nich obcojęzycznej. Misjonarze, nomadzi czy kupcy “dogadywali” ze sobą przedstawicieli różnych plemion czy nacji, co sprawiało, że pozycja ludzi władających językami była bardzo ceniona w hierarchii społecznej.
Kolejnym etapem były tłumaczenia pisemne, kiedy to około cztery tysiące lat temu pojawiło się pismo.
Początkowo tłumaczone były teksty religijne, które tłumaczono na różne języki, w tym plemienne dialekty. Już wówczas przykładano wagę, do wierności przekładu, tłumacząc teksty literalnie, słowo po słowie, zdanie po zdaniu. Miało to zapobiegać wypaczaniu sensu tłumaczonego materiału. Tłumaczenia te jednak nie uwzględniały różnic gramatycznych, fleksyjnych czy chociażby kulturowych, gdzie symbolika czy charakterystyczna obrzędowość danej nacji znajdowały odzwierciedlenie w języku, którego cudzoziemiec mógł nie zrozumieć bez znajomości kontekstu. Poskutkowało to wprowadzeniem tłumaczeń znaczeniowych, mających na celu przekazanie sensu wypowiedzi w taki sposób, aby bez wiedzy poza tekstowej tłumaczony tekst był zrozumiały.
Taka translacja wykraczała daleko poza język i stała się przyczynkiem do rozwoju lingwistyki, która jest ściśle związana z każdą niemal dziedziną życia społeczności posługującej się danym językiem.
Bardzo duży wpływ na sztukę przekładu miały podboje i rozkwit Cesarstwa Rzymskiego. Iliada, Odyseja czy Pismo Święte doczekały się tłumaczenia na łacinę, a w następstwie zostały przetłumaczone na inne języki. Obecność językową łaciny, wynikającą z obecności historycznej imperium rzymskiego widać na każdym kroku w języku i jego zabytkach takich jak chociażby słowo “literatura”.
Cdn.
